các cơn cứng đờ thường xảy ra ban đêm, lúc ông đã ngủ. Thức dậy buổi sáng, ông cảm thấy mệt rã rời như vừa trải qua một chặng đường dài. Phải nói rằng chính ông cũng không nhận thấy điều đó, vì việc chuyển từ trạng thái này sang trạng thái kia diễn ra nhẹ nhàng và hoàn toàn không đau đớn gì, chỉ có điều giấc ngủ trở nên nặng nề hơn. Lúc thức giấc, tuy mệt mỏi nhưng lại nhớ rất rõ những chuyến lãng du trong mơ. Suốt đêm, Tcharnotski leo lên những ngọn núi, thăm các thành phố xa xôi, lang thang qua những miền đất lạ. Sự suy mòn thần kinh làm ông kiệt sức vào buổi sáng hình như là do những chuyến phiêu lưu ban đêm của ông. Và thật kỳ lạ: chính ông cũng giải thích như vậy về sức khoẻ kém dần của mình. Những chuyến đi trong mơ mà ông cảm nhận dường như hoàn toàn có thật. Nhưng nếu Tcharnotski không tâm sự chuyện đó với ai vì ông bị để ý quá nhiều rồi. Cho người khác biết đời sống thầm kín của tâm hồn mình để làm gì? Tuy nhiên, nếu gần mọi người hơn, có thể ông sẽ nghe họ bàn tán những gì mà ông sẽ đâm ra lo sợ cho bản thân. Việc đầu tiên làm ông chú ý là Martin – bây giờ, bác nhìn ông bằng ánh mắt nghi ngờ kỳ lạ và thậm chí còn có vẻ sợ hãi nữa. Bác ta có cơ sở để nhìn như thế, vì không chỉ một lần, đêm nọ, vào khoảng đầu tháng ba, bác cầm nến đi từ bếp về phòng mình ở ngay sát cạnh phòng ngủ của chủ , bỗng bác thấy bóng Tcharnotski đi xa dần ở cuối hành lang. Hơi ngạc nhiên, Martin quyết định thử kiểm tra xem thật hay đó chỉ là cảm giác mà thôi, bác ta vội vã bám theo sau. Nhưng tới cuối hành lang thì ông chủ biến mất, như ông đã tàng hình vậy. Martin hoang mang, rón rén bước vào phòng ngủ của chủ và bác thấy Tcharnotski vẫn ngủ trên giường như không có gì xảy ra. Vài ngày sau, cũng ban đêm, Martin lại thấy ông chủ của mình nhưng lần này là ở cầu thang ông đứng trên bậc thang, cúi người qua tay vịn và nhìn xuống dưới nhà. Martin sởn gai ốc, vội lao tới và kêu lên: Ông định làm gì thế? Ông hãy biết sợ Chúa Trời, vì như thế là có tội! Nhưng bác ta chưa kịp chạy đến gần, thì Tcharnotski đã biến mất một cách kỳ lạ, ông ta nhoà đi rồi như thấm vào tường, không một tiếng động. Martin làm dấu thánh rồi không kịp suy nghĩ bác lao vào phòng ngủ của chủ – lạ chưa, cũng như lần nọ, ông chủ đang ngủ say. Ghê thật! Martin lẩm bẩm. Ma quỷ hiện hình chăng? Mình đâu có say rượu? Bác định về phòng mình thì bỗng thấy ở cuối phòng có một điều kỳ lạ: phía trên đầu ông chủ có một ngọn lửa đỏ lơ lửng, bập bùng. Về hình dạng, nó giống như bụi cây đang cháy, và hình như những cái vòi rực lửa của nó đang cố vồ tới Tcharnotski. Lạy Chúa! Martin hét lên và chạy tới con quái vật lửa. Bụi cây đang cháy đột ngột thu ngay lại những cái lưỡi lửa đang vươn về phía Tcharnotski rồi cuộn thành một cột lửa dày đặc, sau đó lập tức tắt ngấm trước khi phát ra tiếng xèo xèo nho nhỏ. Trong phòng ngủ khá tối, chỉ có ánh sáng yếu ớt của ngọn nến mà Martin để dưới sàn. Tcharnotski ngủ trên giường, người thẳng ra và cứng đờ như khúc gỗ… Hôm sau Martin thận trọng nói bóng gió với chủ rằng ông ấy có vẻ mệt mỏi và nên gọi bác sĩ chăng, nhưng Tcharnotski đánh trống lảng bằng một câu đùa. Hai tuần sau thì tai hoạ xảy ra… Đêm 28 rạng sáng 29 tháng ba là ngày đáng ghi nhớ đối với người dân trong thành phố. Tcharnotski về nhà rất khuya, mệt rã rời – hôm ấy, đội cứu hoả phải dập một đám cháy lớn ở dãy kho nhà ga. Ông tỏ ra rất dũng cảm, không chỉ một lần coi thường nguy hiểm để cứu mấy nhân viên đường sắt ngủ say trong dãy kho. Về nhà khoảng gần mười giờ, ông để nguyên quần áo nằm lăn ra giường và ngủ như chết. Những ngày gần đây, lo lắng cho chủ, Martin như một con chó trung thành canh giữ sự yên tĩnh của ông ở phòng bên, bác không tắt đèn, thỉnh thoảng lại ngó sang phòng ngủ của chủ. Đêm ấy bác buồn ngủ quá, mái đầu bạc nặng nề ngả sang vai và cuối cùng gục xuống bàn. Đột nhiên bác choàng tỉnh vì nghe có tiếng động lạ. Cố rũ đi cơn buồn ngủ, bác giụi mắt và lắng nghe, nhưng tiếng động không lặp lại nữa. Bác chụp lấy chiếc đèn, chạy sang phòng ngủ của chủ. Nhưng than ôi, đã quá muộn. Mở cửa ra, bác thấy lửa bao quanh ông chủ cả một vầng sáng, giống như hàng nghìn cái vòi lửa đang hút chặt vào thân thể ông. Martin chưa kịp chạy đến giường thì quầng lửa đã chui vào thân thể người đang ngủ, không để lại dấu vết gì cứ như chưa hề có lửa vậy. Run lập cập, Martin nhìn kỹ ông chủ. Bất chợt gương mặt Tcharnotski biến đổi một cách kỳ lạ: nó nhăn nhó như thể bị co thắt hay bị động kinh, đến mức khó nhận ra. Như bị một sức mạnh siêu nhiên nhập vào thân thể, Tcharnotski bỗng bật dậy, rú lên một tiếng man dại rồi lao thẳng ra khỏi nhà. Lúc ấy là bốn giờ sáng, phía trên thành phố, các ảo ảnh ngái ngủ đang đuổi nhau bằng điệu luân vũ vòng tròn, bầy quỷ ác mộng cụp những chiếc cánh hư ảo của chúng lại, chuẩn bị quay về, còn các thiên thần trầm ngâm cúi nhìn những đứa trẻ, họ vội vã đặt lên trán đứa bé nụ hôn từ biệt… Chân trời phía đông hiện lên những vệt màu tím. Bình minh xám nhạt, run rẩy trước cái lạnh sớm mai, lan dần về phía thành phố. Đàn quạ thức dậy sau một đêm gà gật, bay thành những vòng tròn màu đen phía trên toà thị chính, rồi vừa kêu quàng quạc vừa đậu xuống những cành cây trụi lá. Lũ chó hoang lang thang ban đêm trong các ngõ tối, vội tìm cái ăn ngoài chợ… Đột nhiên ở nhiều điểm trong thành phố vọt lên những ngọn lửa, lửa như bông hoa nở ra những chiếc cánh đỏ rực nhuốm hồng phía trên các mái nhà, vươn cao lên trời. Chuông nhà thờ đổ từng hồi, sự yên tĩnh của bình minh vỡ tung ra bởi những tiếng kêu, tiếng gào, tiếng hét: Cháy! Cháy! Ở ngoài chợ, người ta chạy loạn xạ, những chiếc xe hơi phóng như bay, cứu hoả rú ầm ĩ. Một người mặc đồng phục lính cứu hoả, mái tóc tung bay, tay cầm đuốc đang ra sức len qua đám đông. Ai đấy nhỉ? Ai? Bắt lấy nó! Bắt lấy! Nó là kẻ đốt nhà! Hàng nghìn cánh tay hướng về phía hắn. Tên đốt nhà! Tên tàn ác! – Đám đông điên cuồng giận dữ gầm lên. Có ai đó hất ngọn đuốc ra khỏi tay hắn, có ai đó ôm nghiến lấy hắn. Hắn vùng ra, sùi bọt mép, xô ngã những người xung quanh… Cuối cùng hắn bị tóm gọn. Người ta giải hắn trên quảng trường tay hắn bị trói chặt, quần áo hắn rách bươm. Mọi người chằm chằm nhìn vào gương mặt đang được ánh bình minh yếu ớt soi sáng. Ai thế? Những người áp giải bất giác buông thõng tay xuống. Trời, sao thế này? Mấy người lính canh khiếp sợ, họng khô cứng không nói thành lời. Sao hắn trông quen thế?! Trên vai thằng điên đốt nhà lủng lẳng những cái ngù vai bị tuột ra trong lúc ẩu đả, đó là ngù vai của ngài giám đốc sở cứu hoả, còn trên áo sơ mi rách lấp lánh tấm huy chương “Vì có công chữa cháy”, loé sáng cây thập tự vàng “Vì lòng dũng cảm”. Và gương mặt kia – một gương mặt biến dạng trông như mặt thú, với hai con mắt xếch đỏ ngầu máu!… Suốt một tháng ròng sau đám cháy khủng khiếp, đám cháy đã thiêu huỷ bảy công trình xây dựng đẹp nhất thành phố ấy, đêm nào Martin cũng nhìn thấy bóng ma Tcharnotski. Bóng kẻ điên trườn vào phòng ngủ, cúi xuống chiếc giường bỏ trống, lục lọi ở đó tìm thân thể – có lẽ để nhập vào xác? Hỡi ôi, hoài công vô ích… Mãi tới cuối tháng tư, sau khi ông giám đốc sở cứu hoả bị nhốt ở bệnh viện của bác sĩ Zhegota, ông trong tình trạng mất trí nhớ và đã nhảy qua cửa sổ tầng gác xuống đất rồi chết tại chỗ. Từ lúc ấy bóng ma của ông mới không trở về nơi chốn cũ nữa… Nhưng mãi đến nay người ta vẫn kể cho nhau nghe chuyện hoang đường về hồn của ông Chịu Lửa: nó đã để lại thân xác của nó trong giấc ngủ, rồi không quay về được nữa – vì các sinh vật lửa đã chiếm mất.
