Ngày tốt nghiệp, rưng rưng nước mắt mừng mừng tủi tủi...
***
Mừng vì đã hoàn thành khóa học, ra trường đúng thời hạn cùng bạn bè, mừng vì được khoác lên mình bộ đồ cử nhân mà ước một lần được khoác giờ thành hiện thực, và, mừng vì ngày tốt nghiệp có bố và hai đứa cháu bên cạnh.
Cũng thấy tủi thân, những đứa bạn thân sau hơn hai tháng không gặp, hứa hứa hẹn hẹn, sẽ ăn uống một bữa ra trò, sẽ làm cái hình tập thể lớp thiệt hoành tráng với ông cử bà cử, vậy mà...ngày đấy, ai ai cũng có bạn bè, cũng bận rộn, nhiều đứa tìm chụp tấm hình chung tạm gọi lần cuối cũng khó nữa là. Thời gian ngày này sao cứ vùn vụt trôi, những cái tên được xướng lên " chúc mừng tân cử nhân..." và rồi một tin nhắn, một cuộc gọi "hẹn bữa sau nhé, nay tao bận quá". Thấy mủi lòng, rồi mai kẻ Bắc người Nam mỗi người một đường đi, qua rồi cái thời sinh viên ấy gặp nhau nào có dễ.
Gặp những anh chị khóa trên liên hồi " chúc mừng tân cử nhân" và không quên câu " chào mừng em đến với hội những người thất nghiệp", niềm vui nỗi buồn cứ xen lẫn. Bất giác ngồi một góc hội trường nhìn các bạn tươi cười nhận bằng từ khóe mắt nước mắt muốn trào ra, long tự hỏi rồi sẽ làm gì, sẽ ở lại hay về quê, sẽ theo con đường đã chọn hay rẽ hướng khác...Chợt giật mình, những đứa em đến chung vui với những bó hoa, những lời chúc mừng mà gạt những suy nghĩ vẩn vơ ấy qua một bên.
Tốt nghiệp...về quê, có nghĩa là sẽ xa Sài Gòn, sẽ xa bạn bè thầy cô, xa giảng đường hơn bốn năm gắn bó, xa những cô hàng quán, xa những anh chị photocopy trợ thụ đắc lực cho sản phẩm mình ra đời. Xa nhiều thứ nữa mà kể xiết không hết.
Hậu tốt nghiệp, bước vào đời chênh vênh. Một hướng đi bằng chính đôi chân mình hay chạy vạy làm anh công chức với số tiền không hề ít. Day dưa mãi, gia đình cũng không yên ổn khi thấy bạn này bạn kia đi làm. Tự cho phép mình " thất nghiệp" một năm và chọn cho mình những công việc phù hợp. Một năm, trải qua khá nhiều công việc, được tự do bay nhảy, được làm nhiều công việc, nhiều môi trường [ tất nhiên độ ổn định thì không có'>, quen thêm nhiều anh chị em. Cuộc sống hậu tốt nghiệp tạm cho là ổn nhưng lòng thì vẫn cứ bứt rứt lắm.
Từ Sài Gòn, những đứa bạn, những tin nhắn lúc nửa đêm luôn khuyên về Sài Gòn, về lại trường xưa, về lại nơi ấy với biết bao kỉ niệm làm sao không thích nhưng xa Sài Gòn rồi trở về nhiều nỗi lo lắm biết không những người bạn. Đắn đo, lo lắng và mọi thứ cứ phải đặt lên bàn cân.
Quyết định về Sài Gòn với lí do không ai chối cãi được ...Học cao học. Sài Gòn ngày trở về...chênh vênh, kí túc xá vẫn còn đó nhưng còn đâu suất cho mình, làm gì? ở đâu? xin việc như thế nào? Một mớ bòng bong ập đến, vẫn còn nhớ đêm rày 15 – 3, một mình giữa căn phòng bé tẹo những tiếng xe cứ ầm ầm, dòng người đông nghịt, tiếng mưa rơi không ngớt. Đêm, những nỗi buồn rơi xuống. Những suy nghĩ, nỗi lo cứ thế uẩn khúc trong tâm trí, một đêm mất ngủ.
Làm gì? Mục tiêu cuộc đời mình? Hay trở về nhà? Liên tục liên tục những câu hỏi cứ ám ảnh. Lang thang trên mạng, chưa bao giờ hình dung ra ngày này sẽ đến, mình sẽ phải tự viết CV, tự liều thân mình đi phỏng vấn cho những công việc không hề liên quan đến mình học. Nhiều CV gửi đi, điện thoại hẹn phỏng vấn có, email có. Một chút ngỡ ngàng ngồ ngộ, à, hóa ra xin việc thời buổi này, nhất là ở thành phố là như thế. Đi làm, khá khó vì nó không đúng chuyên môn, đòi hỏi nhiều thứ nên nghỉ.
Chọn cho mình công việc gia sư, khá nhẹ nhàng và thích thú. Thầm cảm ơn cho những suy nghĩ táo bạo ngày nào còn sinh viên, chi ít mình cũng có ba năm "dạy" cho các bạn trẻ xóm mình môn tiếng Anh rồi. Những kinh nghiệm, những bài học vẫn còn đó. "Bần cùng sinh đạo tăc", quả đúng thế, lên trung tâm đăng kí dạy môn Văn luôn. Một tháng, hai tháng rồi ba tháng trôi qua, công việc ấy cũng khá nhàn và "đủ sống".
Sài Gòn nhiều khi mệt mỏi, bạn bè, anh em động viên lại cố gắng đi tiếp. Nhưng, không có một chỗ làm mà người quê vẫn gọi là cơ quan, là công ty thì vẫn cứ " thất nghiệp". Chính mình cũng nghĩ thế, nhiều khi cười đấy, vui đấy nhưng đêm về lặng lặng suy nghĩ, ta là ai? Rồi ta phải làm gì ở đất Sài Gòn này chứ. Muốn về lắm, về để thoát khỏi cảnh chen lấn, xô bồ, về để an yên nhưng bố mẹ lại thêm lo lắng. Bốn năm ăn học, bao nhiêu hy vọng và cả bấy nhiêu lời đàm tiếu từ bên ngoài. Đâu có thể như thế được !
Đấy, những ngày "thất nghiệp" của mình đây. Sáng nay, được nghỉ làm bên Bảo tàng chứng tích chiến tranh nơi mình gắn bó gần hai tháng. Hai tháng đã cảm thấy an nhiên hơn dẫu vẫn có những lúc dấy lên nhiều câu hỏi nhưng công việc cũng cuốn mình vào và tự nhủ lòng " rồi sẽ ổn thôi". Về Sài Gòn đã năm tháng rồi còn gì, vậy mà mình không dám bước chân vào thư viện, vẫn biết có gặp người quen hay chăng chưa có việc làm thì nào cũng có sao đâu, cuộc sống của mình mà. Nhưng, sĩ diện vẫn là thứ mà đôi khi ta phải dối lòng.
Chiều nay về lại trường xưa, về lại thư viện nơi đã gắn bó suốt bốn năm thấy lòng nhẹ lạ, một chút bồi hồi một chút ấm lòng khi chị tổ trưởng gọi mai đi làm sớm chuẩn bị cho ngày nạn nhân chất độc da cam Dioxin...Thiết nghĩ, cuộc sống vốn dĩ là như vậy, có trải qua khó khăm trước giông tố ta mới thấy mình lớn lên được. Cuộc sống sẽ là những vòng quay như những cuộn phim mà ghi lại trong tâm trí mỗi người. Rồi, nó sẽ lưu giữ nhưng có những thứ sẽ quên đi theo thời gian. Một lần cho trái tim mình đập đúng nhịp, cho cảm xúc được dịp tuôn trào qua những kí ức xưa sẽ là thật đẹp. Mười năm, hai mươi năm hay một mai ta già, ngồi đọc lại chắc sẽ thấy thú vị lắm.... Thứ gọi là " hồi kí" cho riêng mình.
Lý Văn Lợi
